zondag 18 januari 2015

Meditatie is hot

Meditatie is hot. Dat ontdekte ik toen ik een cursus organiseerde en voor het eerst moest gaan nadenken over de manier waarop een wachtlijst werkt. Hoewel ik in mijn werk streef naar het grote aantal ben ik aan het leren om het kleine lief te hebben. Menigmaal heb ik in spanning afgewacht of er wel iemand zou komen voor een geplande activiteit. Maar meditatie is hot. Dus liep de eerste cursus vol en kon ik gelijk een tweede aankondigen. Ook vol.

‘Denken’ heeft een slechte naam gekregen. Regelmatig ontmoet ik zinzoekers die het helemaal gehad hebben met hun gedachten. Het denken brengt je op een dwaalspoor, en het ultieme doel is om daar los van te komen. Het aloude ‘je pense donc je suis’ heeft zijn glans verloren. Ik denk dus ik ben afgeleid en onrustig, en het contact met de zin van het bestaan kwijt – dat is eerder het adagio. 

Even terug naar de meditatiecursus. Het was geweldig om te merken hoe goed het sommige deelnemers deed. Iemand die een onvoorstelbaar verdriet met zich meedraagt vertelde met behulp van de oefeningen beter te kunnen slapen. Een ander schreef me:  “Ik kom er nu achter wat ik gemist heb. De traditie van mijn opvoeding heb ik achter me gelaten (en dat voelt goed). Maar de verbondenheid om samen stil te zijn en teksten en gedachten aangereikt te krijgen doet me heel erg goed. Het doet verlangen naar verdieping”.
 Voor alle deelnemers was het oefenen met meditatie een bron van rust, een manier om te ervaren dat er een rustpunt is te midden van vele keuzes, gedachten en gevoelens. Tot zover de techniek.

Inhoud doet ertoe
Degenen die zich ‘niet-gelovig’ noemden (en na 3 avonden was dat niet opeens veranderd) gaven aan dat gelovige (christelijke) inhoud van de meditatie hen niet stoorde. In tegendeel: een citaat uit psalm 139 of een andere tekst raakte hen wel degelijk. Ik trek als voorzichtige conclusie dat de inhoud er wel degelijk toe deed.
Deze kerstvakantie las ik ‘Het huidige moment’ van Sam Harris: een boek van een welbekend atheïst die een pleidooi houdt voor spiritualiteit. Harris zet zich daarbij nog steeds zonder reserve af tegen de grote wereldgodsdiensten; alleen het boeddhisme kan vanwege de afwezigheid van verhalen over God zijn goedkeuring wegdragen. In Harris optiek doen religies uitspraken over God die volkomen irrationeel zijn en elkaar tegenspreken. Ze kunnen daarom geen basis zijn voor een waarachtig bewustzijn.

Puur bewustzijn
Harris ziet bevrijding in het besef dat het ‘zelf’ niet bestaat. Als je afstand kunt nemen van het idee dat het ‘ik’ met al zijn gedachten werkelijk is, dan ontstaat er puur bewustzijn. Hoe je precies tot zo’n puur bewustzijn komt kan Harris niet goed uitleggen. Maar het is duidelijk dat die ervaring hem veel goeds gebracht heeft.
Wat mij het meest treft in het boek van Harris is, dat het wel om het ‘ik’ blijft draaien. Hoewel de inzet is om er los van te komen kan dat alleen bereikt worden (soms heel even… ) vanuit het eigen bewustzijn. De denkende mens blijft het centrum van het universum.

Ruimte maken voor God
Bij het geven van een meditatiecursus vraag ik me steeds weer af, wat meditatie meer is dan een techniek om je gedachten stil te zetten. Ik zeg er wat besmuikt bij dat het christelijke meditatie is. Ik stamel dat ik hoop dat ze de ruimte van Gods liefde ervaren. En ik vraag of ze het niet erg vinden als ik bijbelteksten gebruik. 

Voorlopig zie ik het zo: de techniek is er om ruimte te maken voor iets anders. Voor iets wat naar mij, degene die op een stoel zit stil te zijn, toekomt. Meditatie is oefenen in ruimte maken en luisteren. 
Het heeft meer te maken met het onderscheiden welke gedachten goed doen en welke niet, dan met het stilzetten ervan. Meditatie is voor mij persoonlijk een weg om ruimte te maken voor God, de Ander die mij aanspreekt maar die ik vaak niet hoor in alle drukte.

Waarheid
Tijdens een studiereis naar Londen hoorde ik een pastor Reverend, Lucy Winkett -onthoud die naam!- vertellen dat er 3 dingen zijn die we niet kunnen veranderen: het verleden, de waarheid en de Ander/ander. In het Engels: the past, the truth and y/You. Degene die je ontmoet, die tegenover je staat, die heb je niet in de hand, die spreekt je aan als een tegenover. 
Er is iets buiten mij dat mij overvallen kan en raken. Er zijn dingen buiten mij waar ik me toe te verhouden heb. Verhalen, traditie, mijn eigen geschiedenis. Er is iemand voor wie ik ruimte wil maken: een ander of misschien wel de Ander. Er is ‘waarheid’ die ik niet zomaar bevatten kan, maar waar ik wel naar zoek.

Ik draai niet om mijn eigen as, ik ben niet mijn eigen centrum. Meditatie is een manier om ruimte te maken voor het andere en de Ander.

Dit verhaal werd eerder gepubliceerd op Zinvloed.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten