verbouwing

Ik groeide op in een pastorie waar verkiezingsposters van de PvdA achter het raam hingen. Waar gemeenteleden opschrokken van posters met 'kruisraketten NEE'.. Christelijke politiek was bijna een vies woord. In mijn meer dan 20 jarige stem carrière heb ik ook nog nooit CDA gestemd. Maar daar zat ik zaterdag: aan de pc gekluisterd om het CDA congres te volgen. En ik struinde het internet af om de speeches te kunnen nalezen. Vooral die van collega-theologen Ruth Peetoom en Jacobine Geel heb ik met aandacht gelezen.*
Christelijke politiek bestaat die wel? Van prof. Gerrit de Kruijf leerde ik in Leiden dat ethische keuzes zich in het maatschappelijk debat niet met religieuze argumenten laten verdedigen. Er is phronèsis nodig - je moet je verstand gebruiken in het debat over morele kwesties.
Dus kort samengevat: politiek is niet christelijk, maar christen-zijn is wel politiek.
Want -een open deur- het geloof in Jezus' boodschap neem je mee als je over de drempel van de kerk naar buiten stapt, de week in. Je leest de Bijbel met de krant ernaast.. of andersom.

Maar toch - het verraste me dat ik me zo betrokken voelde bij de discussie in het CDA. Voor mij gaat christen-zijn net zo goed samen met de keuze voor een andere politieke partij. Ik voel me geen CDA-er en toch wil ik nu meedenken en zit ik te twitteren over het CDA.. Hoezo?
Terwijl een PvdAlid verborgen in haar binnenkamer de afweging maakt hoe de bijbelverhalen die haar raken zich vertalen in politieke keuzes ligt dat bij het CDA-er op straat. In de kwestie Mauro vlogen de verwijzingen naar de bijbelse traditie op Twitter in het rond. Het lijkt wel alsof er in een geseculariseerde samenleving alleen maar meer gevraagd wordt naar het hoe en waarom van christelijke inspiratie. Het CDAlid en in haar kielzog de hele christelijke gemeenschap wordt er streng op afgerekend: doe je wel wat je zegt?!
Geloven en dagelijks leven, het verband ertussen onvanzelsprekend geworden en daarom zijn de vragen spannend. Het komt er op aan. 
De verwarring waar het CDA zich nu in bevindt raakt aan de vragen waar we binnen de kerk mee bezig ben. Wat is de relevantie van de traditie? Vertalen we de traditie genoeg - in begrijpelijke taal en in daden?
Dus, hoewel geen CDAlid, toch voel ik me betrokken. Het zijn misschien niet mijn antwoorden, maar de vragen die in het CDA besproken worden zijn wel de mijne.
Hoe bewonen we de traditie als een ruimte waarin we samenleven kunnen? Er is in de samenleving grote behoefte aan samenhang, aan verbinding. Hoewel de analyse van de samenleving in 'nieuwe woorden, nieuwe beelden' mij te cultuurpessimistisch is (daarom stem ik waarschijnlijk geen CDA) herken ik de urgentie. 
Jacobine Geel begon haar verhaal op het CDA congres met dit gedicht:

Was ook de politiek maar zo:
dit in de werkelijkheid aankomen als in een
oude boerenhoeve en zeggen: dit is
een dragende muur, die laten we staan,
die en die muren moeten weg,
daar komen grote ruimtes.       Herman de Coninck

De verbouwing is gaande. In het CDA maar ook in de kerk. Ik leef gespannen mee.

PS:
deze blog gaat vooral over het verhaal van Jacobine Geel en de her-ijking van het chr.democratisch gedachtengoed. Haar speech leest als een kritisch betoog bij de discussie Mauro. Probleem is onder andere teveel pragmatisme en machtsdenken, volgens de speech. Inderdaad: CDA moet zich niet alleen bezinnen op gedachtengoed maar zeker ook op de omgang ermee. Niet alleen ideeën herijken maar ook gedrag. Wat is leidend bij politieke keuzes? Zijn de christen-democraten teveel bestuurders geworden?
* Bevindingen van de commissie 'Nieuwe woorden, nieuwe beelden', gepresenteerd door Jacobine Geel tijdens het CDA congres, te vinden op www.cda.nl/nieuws

Kerk zijn in deze tijd & social media

Door Kees Broekman - artikel verschenen in de Wijkse Courant, woendag 19 oktober

COTHEN – Kerk zijn in deze tijd betekent niet alleen maar het bijwonen van de kerkdienst op zondag. In toenemende mate gaan media als Facebook, Hyves en Twitter onderdeel uitmaken van de kerkbeleving. De kerkdienst blijft centraal staan, maar daarnaast kan de kerk ook een netwerk op internet zijn. Dominee Rebecca Onderstal van de Protestante gemeente in Cothen maakt graag gebruik van de moderne media.

“Wij willen als kerk open en gastvrij zijn”, zegt Rebecca. “Het kerkgebouw is nog steeds de plek waar de gemeente bij elkaar komt, waar men elkaar ontmoeten kan. Maar de kerk is niet meer van de grote getallen, en er is een hoge drempel. Gelukkig zijn we niet alleen kerk binnen de muren, maar overal waar mensen in gesprek zijn. Ook bij wie buiten is; daar zijn steeds meer mensen die de weg naar binnen niet vinden. Trouwens, gelovigen zoeken zelf ook, ze hebben de blik naar buiten, stellen zichzelf steeds de vraag: wat is geloven? Wat kan ik betekenen voor de buurt, de buurman, het dorp. Het gaat om het dagelijks leven van nu. De dingen waar je verdriet van hebt. De keuzes die je moet maken, belast door wat er allemaal moet. Daar gaat het om in de gemeente, binnen en buiten de muren van het gebouw.

Als ik met jonge mensen praat en ik vraag of ze in God geloven, dan hoor ik vaak: “Ik geloof wel dat er iets is, punt.” Maar dan wordt het juist interessant, dan begint het gesprek pas! Vertel eens over dat ‘iets’, welk verhaal hoort daarbij? Wat is er voor jou waar? Wat doet het met jouw houding in het leven? Wat is de waarde van het leven? Wat doe je voor een ander?

Het is mijn passie om in gesprek te gaan over verlangen, vertrouwen en geloof beleven.

Niet alleen op zondag tijdens de kerkdienst, maar ook op maandag. Mijn missie is om God niet weg te moffelen maar om woorden te vinden voor Zijn liefde – hoe moeilijk ook. Om te vertellen over Jezus die we ontmoeten in de verhalen over Hem. Verhalen zijn de basis; ze gaan over mensen die wat met God hebben. Je kunt de Bijbelverhalen heel goed naar deze tijd brengen. Ze vertalen naar het nu; dan gaat het om het gesprek. Daar kunnen moderne media een hele goede rol bij spelen. Ik maar daar ook gebruik van. Dat is kerk zijn in deze tijd.”

Op sommige plekken kan de ziel beter ademen.

Aan zee is er ruimte
lucht

hemel
en aarde
genoeg om op adem te komen.

beelden zeggen meer dan woorden
Terschelling oktober 2011

zieltjes

Ik begrijp steeds minder van de kerk.. van wat 'kerk' is en wat niet..
Zelf zoek ik voorzichtig de weg van mijn hoofd naar mijn hart. Van harte gelovige, hoewel met horten en stoten, weerstand, twijfel.. maar toch - ik oefen de houding van me toevertrouwen. Me toevertrouwen aan de onvanzelfsprekendheid van Iemand die me draagt, aan het onbekende van Iemand die me vinden wil misschien, me iets geven wil.. Als de discipline me niet in de steek laat tenminste, en ik weer in de oude gewoonte van doorhollen verval in plaats van de tijd te nemen om stil te zijn, letterlijk op de knieën.
De traditie is de bedding waarin mijn verlangen om te geloven kan stromen. Verhalen, beelden, begrippen van eeuwen oud of nieuwer.. De traditie van de kerk.. een kerk die een traditie heeft van 'zieltjes winnen'. Gaat het er om dat we mensen winnen voor het verhaal van geloof, hoop en liefde zoals dat in de Bijbel te vinden is?
Hoezeer dat verhaal ook mijn eigen voedingsbodem is, toch blijk ik 'ongeneeslijk relativerend'.

Ik volg Kuitert niet die – als ik het goed begrijp – vertelt dat we niet hoeven te geloven in transcendentie. Ik wil juist zo graag geloven .. me verwonderen, het verlangen aan laten wakkeren en het vertrouwen voeden. Boven mezelf uitgeheven worden..  En ik voel me geroepen om daar ruimte voor te maken, plek voor te creëren, op wat voor manier dan ook. Op zondagmorgen, op internet, middenin het dorp.. stilte en gesprek, een gedicht of een lied, gebed en een arm om de schouder. Dat is mijn missie.
Maar wat heeft dat met de kerk te maken? Daar kom ik niet goed uit. Wil ik het verhaal van de traditie uitdragen? Ik wil het wel vertellen, maar niet aan de man (of vrouw brengen). Die behoefte, die bevlogenheid ontglipt me meer en meer. Het gesprek is me genoeg. Als er ruimte komt om te praten over  verwondering en vertrouwen, en als ik daar een klein beetje aan heb kunnen meewerken, dan is het mij genoeg. Is dat ook genoeg?
Is het niet mijn taak als predikant om de ziel van de ander te raken met de boodschap van geloof, hoop en liefde zoals die in Jezus belichaamd is, en neergeschreven in de Bijbel? Is het niet de bedoeling om mensen lokken tot betrokkenheid bij de kerk, die groep mensen die Jezus volgen wil? Ik weet het niet.. Zieltjes winnen kan ik niet, dat moet God zelf doen..

lijf

Waar zit het geloof in de mens? In het hoofd, de lurven, je hart, je benen of je handen?
Op zondagmorgen in de kerk lijkt het er verdacht veel op dat het hoofd de hoofdrol heeft - hoe kan het ook anders. Iedereen zit stil in een bank. Alleen de stem mag de longen en de buik (als je diep ademhaalt voor een hoge noot) er nog bij betrekken. Maar verder valt het lijf stil. Tenzij er avondmaal is en je mag lopen. Oh ja, we mochten nog geld in een zakje gooien. Trouwens, het slotlied swingde vandaag wel, en ik zag een paar mensen voorzichtig heen en weer bewegen. Maar voorzichtig..
Vrijdagmiddag danste ik nog door een kerk heen. Er was geen kerkdienst, dat moet ik er even bij zeggen. Het was een workshop dans tijdens een middag van de 7evendehemel: een club van kunstenaars die hun kunst verbinden met geloven. We dansten dus door de kerkruimte, met een groepje waarin trouwens de mannen ontbraken.
Wat had ik daar een zin in, in dat dansen!
En het gekke is, die zin kwam opborrelen toen ik een weekend aan het mediteren was. Een bepaalde lichaamshouding oefenen is een manier om je te oefenen in een levenshouding.. dat merkte ik toen ik op m'n knielbankje zat. Voel hoe de grond je draagt, voel hoe je rechtop zit en je richt naar boven, voel hoe je handen een ontvangend gebaar maken, voel de ademhaling die binnenstroomt en je vult. Oefenen in vertrouwen - dat doe ik bij meditatie. Mijn hoofd vat het nog niet, maar het begint in mijn lijf te landen. Het lijf is wijzer..
En toen ik me zo bewust werd van de wijsheid van het lijf, ging ineens de behoefte om te dansen kriebelen. Om zo verder te oefenen in geloven..? Ik weet het niet precies, mijn hoofd weet het niet precies, maar het lijf kriebelt en wil bewegen.
Op je tenen staan en door de knieën gaan, springen en draaien, de ruimte verkennen en een ander naderen. Oefenen in verlangen, misschien is dat het wel wat ik doe als ik dans. Wat het lijf me leert...
Een collega* herinnerde me eraan, dat dit 'incarnatie' heet in de traditie van de kerk - God die zichtbaar werd in een mens. Hoe dat precies kan, en hoe het goddelijke en het menselijke zich precies tot elkaar verhouden in Jezus, daar heeft men zich het hoofd over gebroken in de kerkgeschiedenis. Het is niet te vatten en tegelijk is het houvast: het goddelijke is lijfelijk.
God begrijpen doe ik niet.. ik heb een vermoeden, soms. Dat vermoeden wil mijn hoofd zo precies mogelijk beschrijven. Mijn lijf wil het ervaren. Grip op het geheel van wie de Eeuwige is heb ik niet. Maar soms landt het in mij, het vermoeden.


*Hendro Munsterman, nederlands theoloog in Frankrijk

Silent sky - stil onder de bomen

Silent Sky Project#44   October 2nd 2011, 2.45 - 3.15 pm,
9 participants, Cothen, The Netherlands

Wie had gedacht dat het op 2 oktober zo zomers zou zijn dat er geen wolkje aan de lucht was.. Daar lagen we, met een klein groepje, onder de oude bomen van de Bogerd middenin het dorp, naar de hemel te kijken. Een plek waar je anders omheen loopt of rijdt. Een lege plek middenin Cothen. Al eeuwenlang gemeenschappelijk bezit, 'gemeene grond'.  Waarvan het hek altijd open is, maar toch gaat niemand er picknicken, voetballen er geen kinderen. Een enkeling plukt de appels en peren die er voor het grijpen hangen. Maar de meeste mensen vragen zich verbaasd af, of dat ècht mag. Die boomgaard doet me een beetje denken aan het midden van een kloostergang; een tuin in het midden van het klooster waar je steeds langs loopt, onderweg van de enige bezigheid naar de andere. Een lege plek. 

Nu was die stille plek even van ons, de deelnemers aan het Silent Sky project#44*. Onder begeleiding van kunstenaar Rob Sweere - de bedenker van deze 'belevingskunst' - waren we in het hoge, ongemaaide gras gaan liggen. Om een half uur stil te zijn. Om ons heen het rumoer van een mooie zondagmiddag: auto’s, fietsers, kinderen.. Alleen wij waren stil. Alleen wij lagen languit in het hoge gras. Alleen wij richtten onze blik omhoog. Stilgevallen in een wereld vol beweging, een doelgerichte wereld, lagen we daar precies 30 minuten lang nutteloos van de rust te genieten. Ik lag onder een perenboom en zag de zon-beschenen blaadjes bewegen door de wind. Hoog boven ons vloog een roofvogel. Zou hij ons zien? Af en toe plofte er een peer in het gras. Er lag niemand onder..

Een klein groepje; er kwamen geen drommen mensen om met de hemel in gesprek te gaan. Ik was bijna bezweken voor de verleiding van het grote getal en hoopte in mijn ambitie alle zoekers van het dorp te bereiken. "We willen als kerk graag open en gastvrij zijn voor wie maar zoekende is naar wat er ‘meer’ is in het leven, ook buiten de kerkmuren. Vandaar deze activiteit, middenin het dorp" schreef ik in de uitnodiging.

Maar nee, besefte ik, liggend op mijn rug onder een perenboom: hier kwam geen massale beweging op gang. Hier ging een klein groepje even tegen de stroom in. Gaan liggen waar anderen doorlopen, de blik omhoog in plaats van vooruit, stilte in plaats van een woordenstroom.. Zou het verhaal over dit half uur stilte, of de foto ervan, mensen aan het denken zetten? 

Een gedicht van Guillaume van der Graft: 

Zolang er nog ergens iemand bestaat
met wie ik als mens kan spreken
vind ik ook wel een stilte
midden op straat
een stilte die niet kan breken.Een kostbare stilte van zuiver glas
dat ik zelf
met mijn stem heb geslepen.
Als ik er niet was
en die stem er niet was
had niemand die stilte begrepen.

Maar als Hij er niet was
en Zijn stem was er niet
dan was er van stilte geen sprake.
Alleen maar van zwijgen,
zo hard als graniet
en dat kan je dood eenzaam maken.
Maar de stilte,
dat is een tweestemmig lied,
waarin God en de mens elkaar raken.

*Dit was nr. 44 in de serie Silent Sky Project# - Rob Sweere begeleidde sinds 2004 groepen op verschillende momenten over de hele wereld verspreid - deze serie vormt samen een kunstwerk, dat nog steeds groeit. Je vertrouwde omgeving anders beleven, samen kijkend naar dezelfde hemel, dat is kort gezegd het doel van het project.

Stil vallen
uit de woordenstroom stappen
en ervaren wat dat doet
met je

De blik omhoog
naar de hemel
en ervaren wat dat doet
met je
Liggen languit
op de aarde
een half uur lang
en ervaren wat dat doet
met je

Verbonden
met wie naast je ligt
nu
of eerder
later
ergens
op aarde

Verbonden met de hemel